24 augustus 2020
‘Systeemverantwoordelijkheid; van incidenteel naar fundamenteel’, een door Platform IV-HO gefaciliteerd onderzoek naar systeemverantwoordelijkheid voor veiligheidsrisicomanagement in het hoger onderwijs.
Aanleiding
Uit het ‘Dreigingsbeeld hoger onderwijs’ uit 2018 blijkt dat ho-instellingen geconfronteerd worden met een breed scala aan veiligheidsrisico’s. In deze masterscriptie is onderzocht hoe de bestuurlijke verhoudingen ten aanzien van veiligheidsrisicomanagement in het stelsel zijn ingericht.
Opzet
De scriptie geeft inzicht in de wijze waarop het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap haar systeemverantwoordelijkheid voor veiligheidsrisicomanagement heeft ingericht, gebaseerd op een viertal bestuurskundige dimensies van stelselsturing: een formeel-juridische, een financieel-economische, een politiek-bestuurlijke en een sociaal-maatschappelijke dimensie.
De centrale onderzoeksvraag luidde: “Op welke wijze kan het ministerie van OCW de invulling van haar systeemverantwoordelijkheid voor veiligheidsrisicomanagement verbeteren ten behoeve van ‘good governance’ binnen het hoger onderwijsstelsel?” De scriptie sluit af met een aantal concrete aanbevelingen.
Resultaten
De onderzoeksresultaten laten zien dat het ministerie van OCW suboptimaal invulling geeft aan haar systeemverantwoordelijkheid voor veiligheidsrisicomanagement in het hoger onderwijsstelsel. Deze invulling leidt ertoe dat er verschillende aanjagende krachten ontstaan, waaronder bestuurlijke en politieke dadendrang en een angst voor aansprakelijkheid, die de kans op het optreden van de risico-regelreflex in het besluitvormingsproces vergroten. Deze reflex beschrijft de bestuurlijke neiging tot een disproportionele reactie op kleine risico’s met niet-effectieve en kostbare maatregelen. Dit principe gaat ten koste van good governance van veiligheidsrisicomanagement binnen het stelsel.
Aanbevelingen
Het onderzoekt schetst daarom de volgende aanbevelingen;
- leg expliciet vast hoe met overlappende verantwoordelijkheden en incidenten wordt omgegaan;
- laat veiligheidsrisicomanagement verplicht opnemen in het jaarverslag van hoger onderwijsinstellingen;
- bevorder de structurele ontwikkeling en coördinatie van veiligheidsbeleid, door de sector met subsidie en via zelfregulering het veiligheidsrisicomanagement vorm te laten geven;
- leg expliciet vast hoe wordt omgegaan met politieke sturing die voortkomt uit de zogeheten ‘waan van de dag’;
- leg expliciet vast wat de onderlinge verhoudingen met actoren binnen het stelsel zijn;
- verduidelijk de verantwoordingsplicht van hoger onderwijsinstellingen voor veiligheidsrisicomanagement.
Het volledige onderzoek leest u hier.
